Als je net als ons helemaal into food, food en nog eens food bent, dan heb je jezelf ongetwijfeld al wel eens afgevraagd waarom sommige food dingen zijn hoe ze zijn. Zoals bagels bijvoorbeeld. Ze lijken op een mix tussen een pistolet en een donut: een pistolet van textuur, en een donut van vorm. Maar waarom zit er eigenlijk een gat in een bagel? Hier is het antwoord waarvan je nog niet wist dat je het moest weten.
Een bagel is net zoals een croque monsieur een echte lunchklassieker. Snel klaar, lekker met zowat elke soort tapenade of beleg ertussen, en vullend genoeg om de namiddag vlot door te komen. Hoewel ze een klassieker zijn en iets weg hebben van brood of een pistolet qua textuur, zijn bagels iets meer chewy. Het meest opvallende detail: in het midden zit er een gat. Soms lichtjes vervelend afhankelijk van wat er tussen die bagel ligt te pronken, want de kans dat de saus eruit loopt of dat de ingrediënten er een beetje uitvallen is iets groter dan bij een klassieke pistolet. Heeft dat gat in die bagel dan eigenlijk een doel of is het er zomaar?
Hoe is de bagel ontstaan?
Om een antwoord op die vraag te vinden, kruipen we bij Ambiance graag in de geschiedenis. En bij de bagel is het nog leuker, omdat je op een verrassend verhaal botst waar je jezelf niet meteen aan verwacht. Dat het niet alleen ons intrigeert, is duidelijk wanneer we de research bekijken. Maria Balinska schreef zelfs een heel boek over de bagel met als titel 'The Bagel: the surprising history of a modest bread'.
Een eerste misverstand die de geschiedenis van de bagel ontkracht, is dat het pistolet-en-donut-vormig-brood afkomstig zou zijn uit Amerika. Hoewel het lijkt alsof Amerikaanse bagels er altijd al zijn geweest, komt het broodje met gat in het midden oorspronkelijk uit Polen, waar Duitse immigranten de lekkernij binnenbrachten in de 14e eeuw. De originele bagel stamt vermoedelijk af van een Duitse pretzel. In Polen maakte ze van die pretzel een meer ronde rol in de vorm van een pistolet, met een gat in het midden dus. In die tijd was er geen sprake van een 'bagel', wel van 'obwarzenek'. Een hele mondvol.
Heilig brood
Brood was toen in het algemeen populairder dan patisserie. Meer zelfs: brood werd gezien als 'heilig' en mocht niet door iedereen gemaakt worden. Joden mochten bijvoorbeeld geen eigen brood bakken, omdat het beschouwd werd als een heilig voedingsmiddel uit het Christendom. Pas later werd het goedgekeurd dat ook mensen uit een ander geloof brood mochten maken. Omdat de Joden bijgevolg hun 'eigen' brood wilden laten verschillen van het 'typisch Christelijke' brood, bedachten ze een eigen versie die er veel ronder uitzag dan het klassieke brood en met een gat in het midden. Een niet te missen verschil.
In het begin zag een bagel er eerder uit als een gebogen broodvorm met een kleine opening aan de zijkant en een gat in het midden. De eerste gelijkenis met de bagel vandaag. Over wanneer die zijn exacte vorm zoals we hem nu kennen begon aan te nemen, bestaat geen duidelijkheid. Wel weten we dat 'bagel' in het Duits 'bracelet' betekent en dus mee verwijst naar de rondere vorm van het brood zoals die vandaag bij ons bekend is.
Praktische verklaring
Los van zijn ontstaansgeschiedenis, kent dat gat in een bagel ook een logische en praktische verklaring. Die verklaring gaat terug tot in de 17e eeuw, lang nadat de bagel voor het eerst ontstaan was. Wie zelf al eens bagels heeft proberen maken, zal kunnen beamen dat het chewy deeg heel dik is en best zwaar om mee aan de slag te gaan. Daarom is het moeilijk om goed te doorbakken. Door een gat in het midden van die bagel te maken, konden bakkers makkelijker controleren of het deeg in het midden wel voldoende gaar was. Doordat het deeg zich op die manier in de oven meer centraliseert rond het gat, zou de bagel ook ietsje krokanter worden. Just the way we like it.
Een extra praktische verklaring over waarom dit Joodse streetfood een gat bevat, is ook omdat het op die manier makkelijker was om de bagels op een marktje te verkopen. Marktkramers regen de bagels allemaal aan één stok of hingen ze aan touw, waardoor het gat dus een functioneel doel had. Zo konden ze de broodjes makkelijker meesleuren naar het volgende doel.
Dat gat in een bagel zit er vandaag nog steeds, maar heeft in tegenstelling tot vroeger geen functioneel doel meer. Zo zie je maar dat een klassiek food element meer geschiedenis bevat dan je bij die eerste hap eigenlijk zou vermoeden.
Zin gekregen in een bagel en op zoek naar lunchadresjes waar je die kan eten? Die vind je op Eiyou.be. Een horecaplatform dat alle hotspots verzamelt en je op de hoogte houdt van de beste eetadressen doorheen heel Vlaanderen.