Heeft je witte of rode wijn een vollere smaak? Smaakt hij geroosterd, heeft aroma’s van vanille of kruidnagel? Dan zou het wel eens kunnen zijn dat er gebruik is gemaakt van eikenhouten vaten. Vatlagering is nog een manier van de wijnmaker om zijn eigen stempel op de wijn te drukken.
Over het algemeen worden wijnen gerijpt op houten vaten zodat de wijn kan rusten en de harde smaken en tannines kunnen versmelten tot één geheel. Maar wijnmakers gebruiken het ook als een manier op nieuwe aroma’s te introduceren.
Frans, Amerikaans of Oost-Europees?
Binnen de groep van de witte eik zijn er drie boomsoorten het belangrijkst: twee Europese eiken en één Amerikaanse. Maar de chemische samenstelling is anders met als gevolg dat het andere smaken afgeeft aan de wijn. Frans eikenhout geeft een subtielere smaak aan de wijn dan de Amerikaanse variant. Kortom: wijn en eikenhout uit Frankrijk vormen een uitermate succesvolle combinatie. Frans eikenhout is de standaard in de markt.
Een voordeel van Oost-Europees hout is de prijs. Het is goedkoper dan de Franse variant. Een nadeel kan zijn dat het veel tannine aan de wijn af kan geven. Wijn en eikenhout uit Oost-Europa kunnen een goede combinatie zijn, echter is de kwaliteit twijfelachtig.
Amerikaans eikenhout heeft over het algemeen een krachtigere smaak dan Europees eikenhout. De smaak is meer uitgesproken met veel vanille aroma’s. Het hout kan meer tannine afgeven aan de wijn. Wijn en eikenhout uit Amerika vormen een goede combinatie en de vanille aroma’s zorgen voor een smakelijk effect. Vaak kiezen de wijnmakers voor een combinatie van vaten van verschillende afkomst. Om zo te zorgen voor de ultieme balans van smaken.
Groot of klein
De grootte van het vat heeft invloed op de smaak van de wijn. Hoe groter het contact met het hout hoe sterker de smaak zal doorsmaken. Een standaardmaat van een wijnvat is 225 liter. In Duitsland maken ze dan weer gebruik van foeders, dat zijn vaten van duizenden liters waar er weinig contact is met het hout en dus minimale smaakovergave. De wijnmakers kiezen voor deze optie wanneer ze geen houtsmaak willen. Maar de wijn wel willen laten ademen door de poriën van het hout in plaats van te verstikken in stalen tanks, dat zorgt voor een iets rondere smaak.
Vuur
De vatenmakers buigen de planken en maken die vast met ijzeren ringen. Ze stoken een vuur onder het vat om zo de planken beter te kunnen buigen. Maar het dient ook om de smaak te verbeteren. Er zijn 3 niveaus van roosteren: licht, medium en zwaar. De meeste wijnmakers kiezen voor een lichte roostering om de natuurlijke houtsmaak te benadrukken, andere kiezen voor medium die zorgt voor aroma’s van vanille, rook en karamel.
Nieuw of oud
Het gebruik van vaten is niet goedkoop, een vat van een standaardmaat kost al snel 150 euro voor de wijnmaker. Dus is het niet vreemd dat hij er het meeste wil uithalen door het vat meerdere keren te hergebruiken. Een wijn die op een nieuw vat heeft gerijpt smaakt veel intenser dan wanneer het al voor een tweede of derde keer wordt hergebruikt. De smaak die het vat afgeeft verminderd met de helft na de eerste keer.
Angels share
Het Engelendeel, la part des Anges, het gedeelte van het levenswater dat gereserveerd wordt voor de Engelen. Wanneer een wijn of sterke dranken zoals whisky op vat ligt moet je rekening houden dat 2 tot 5% zal verdampen door de poriën van het hout. Om te voorkomen het product te veel contact krijgt met zuurstof worden de vaten af en toe bijgevuld met wijn uit andere vaten.